Omgaan met werkstress en werkdruk

Door de 24-uurs economie, informatiemaatschappij en digitalisering is het erg belangrijk dat werknemers zich blijven ontwikkelen en snel inspelen op veranderingen. Dit kan voor toegenomen drukte op het werk of een groter aantal taken zorgen. Sommige werknemers houden juist van dynamiek. Maar naar schatting van het Ministerie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid heeft één op de drie werknemers last van hoge werkdruk waardoor ze last krijgen van werkstress. Dit betekent dat de werknemer de toegenomen drukte op het werk en de werkzaamheden niet goed aankan. Herken jij dit ook en vraag jij je af wat de oorzaken en oplossingen zijn?

Wie krijgen werkstress?

Kijkend naar demografische kenmerken komt werkstress iets vaker voor onder de leeftijdsgroepen 25 tot 35 jaar en 55 tot 65 jaar. Maar de kans op werkstress is voor mensen tussen deze leeftijd redelijk gelijk. Mensen aan het begin van hun carrière zijn soms niet voorbereid zijn op de hoge werkdruk en mensen aan het einde van hun carrière kunnen sneller last hebben van lichamelijke klachten, die werkdruk kunnen verergeren. Welk geslacht of opleidingsniveau een grotere kans geeft op werkstress is door onderzoek minder duidelijk gebleken, de conclusies zijn tegenstrijdig. Deze bieden op dit moment dus geen verklaring voor het fenomeen.

Banen met hoge werkdruk

Er bestaan maar weinig banen zonder drukte op het werk. Wel is er een verschil in hoe mensen uit verschillende beroepen de stress op de werkvloer ervaren. Uit een recent onderzoek van het CBS is gebleken dat de werkdruk het hoogst is bij koks, gevolgd door artsen, juristen, managers en leerkrachten. De laagste hoeveelheid werkdruk wordt juist ervaren door beveiligers, taxichauffeurs, medewerkers in de groenvoorziening, kassamedewerkers en medewerkers van kinderdagverblijven. De oplossing voor een te hoge werkdruk is minder simpel dan deze lijkt, want hoewel je zou zeggen maak een carrièreswitch als de werkdruk te hoog is, willen veel werknemers dat niet.

Oorzaken dat werk stress oplevert

Bepaalde kenmerken van werk kunnen het risico op stress vergroten. Het spreekt vanzelf dat dit risico groter is voor werk met veel eisen, taken waarin het tempo hoog ligt en lange werkdagen, maar ook veiligheidsrisico’s en een slechte werkomgeving met bijvoorbeeld veel lawaai dragen bij aan stress op het werk. Mensen die bijvoorbeeld eentonig werk aan de lopende band doen kunnen ook veel stress krijgen vanwege het geestdodende aspect aan het werk. Onderdelen van het werk die dit risico kunnen verkleinen zijn samenwerking met collega’s, minder emotionele werkbelasting, uitdaging, de stimulatie van creativiteit door bijvoorbeeld autonomie en ontwikkelingsmogelijkheden en werkzekerheid.

Stressmanagement

Wat kun je zelf aan stress op het werk doen? Bepaalde persoonlijkheidskenmerken vergroten het risico op stress. Werknemers die hoger scoren op de persoonlijkheidskenmerken als somberheid, angst, schuldgevoelens, gebrek aan gevoel van controle over externe factoren, een lager zelfvertrouwen en meer loyaliteit hebben meer kans op werkstress. Klachten door werkstress kunnen verergeren als de werknemer verantwoordelijk is voor zorg en andere taken in het privéleven en daardoor niet kan ontspannen. Positief denken, werken aan het zelfvertrouwen, time management en het overwinnen van angst kunnen dus helpen stress te verminderen, maar psychologische veranderingen kosten vaak veel tijd.

Werkstress symptomen

Je kunt beginnen met het herkennen van stress bij jezelf. Dit is helemaal niet moeilijk maar alsnog negeren mensen vaak symptomen dat werk stress oplevert. Ze willen voor anderen of voor zichzelf niet overkomen als iemand die zeurt en nemen de symptomen daarom niet serieus. Een andere reden is dat men bang kan zijn voor negatieve gevolgen voor de prestaties. Stress op het werk heeft vroeg of laat echter toch wel een negatieve invloed op het resultaat. Werkdruk is een belangrijke oorzaak van fouten in het werk, een verminderde kwaliteit van het werk, verminderde prestaties en zelfs ziekteverzuim.

Symptomen overspannen

Je kunt overspannenheid vaak herkennen door toenemende klachten. Dit kunnen lichamelijke of psychische klachten zijn. De meest voorkomende lichamelijke klachten die veroorzaakt kunnen worden door overspannenheid op het werk zijn hoofdpijn, duizeligheid, rugklachten en verminderde weerstand. Mensen die veel met de computer werken kunnen last krijgen van hun nek, schouder, arm en hand (RSI-klachten). Zelfs hart- en vaatziekten. Deze klachten worden ook wel neuroasthenie of surmenage genoemd. Omdat overspannenheid klachten door andere dingen veroorzaakt kunnen worden, zal de huisarts eerst andere factoren uitsluiten. Jaarlijks ziet de huisarts in Nederland een paar honderdduizend mensen met overspannenheid in de praktijk.

Psychosociale arbeidsbelasting door stress werk

Psychische klachten die ontstaan door stress op het werk zijn slapeloosheid, vermoeidheid, agressie, somberheid en middelengebruik. Wanneer een werknemer ’s nachts aan het werk denkt zorgt dit voor een slechtere nachtrust en is het druk op het werk dan kan dit leiden tot vermoeidheid, wat zorgt voor veranderingen in stemming. Wanneer je om dit te bestrijden naar alcohol, sigaretten of medicijnen grijpt verergert het probleem. Op die manier kunnen de werkgerelateerde klachten veranderen in een vicieuze cirkel. Je kunt de vicieuze cirkel echter wel doorbreken door in ieder geval iets aan de negatieve gevolgen en de omgang ermee te doen.

Druk op het werk? Stress voorkomen

Is het druk op het werk en kun jij je niet concentreren? Je kunt jouw productiviteit verbeteren door een gunstige werkomgeving te creëren. Heb je last van pratende collega´s, neem dan bijvoorbeeld oordopjes mee naar het werk. Onderschat niet de invloed van een goed voedingspatroon, beweging en voldoende nachtrust, want als je dit allemaal goed op orde hebt ben je beter bestand tegen meer uitdagingen. Positief denken is belangrijk, als je een fout hebt gemaakt is het belangrijk om ervan te leren en door te gaan met werken in plaats van in paniek te raken of afgeleid te worden.

Slaapproblemen

Zodra je ’s nachts veel wakker ligt omdat je piekert over je werk kun je bedenken hoe je bijvoorbeeld door een verandering in voedingspatroon of beweging eerder in slaap kunt vallen. Te veel cafeïne in de middag en avond zorgt ervoor dat klachten als slapeloosheid en angst worden verergerd. Meditatie en afleiding kan helpen om je hoofd leeg te maken waardoor je minder aan werk denkt. Komen de gedachten aan werk omdat je herhalend werk moet doen en kun je het niet loslaten, dan moet je misschien ander soort werk overwegen of proberen door te groeien in de functie.

Assertief zijn en stress op werk verminderen

Wanneer je een probleem hebt met de werkdruk of werkzaamheden is het belangrijk om te kijken wat er veranderd kan worden zodat dit probleem vermindert, daarvoor is echter wel veel assertiviteit nodig. Daarom kan het helpen om te werken aan je assertiviteit. Zie assertiviteit als een vaardigheid die je net zoals andere vaardigheden moet oefenen. Weinig mensen zijn assertief geboren. Daarom zit er niets anders op dan ermee te beginnen het ook te worden. Zolang je erop let dat jij je ook in kunt leven in de situatie van de ander (werkgever of collega´s) zal assertiviteit de communicatie verbeteren.

Burn out en stress door werk voorkomen

Heb je de bovenstaande tips toegepast, maar helpen deze niet? Denk dan niet te snel ´ik zet me er wel overheen´, want dit kan negatieve gevolgen hebben. Daarnaast leidt werkstress ongeveer bij 13% van de werknemers uiteindelijk tot een burn-out. Een burn-out komt het meest voor in het onderwijs, de financiële dienstverlening en ICT. Met een coach kun je de oorzaken in kaart brengen zodat er aan de oplossing van het probleem kan worden gewerkt. Ineke van Tol is een coach met een ruime expertise op het gebied van werkstress.